Pronacja i supinacja to terminy, z którymi spotkał się niemal każdy, kto uprawia sport, a w szczególności bieganie. Producenci prześcigają się w projektowaniu sprzętu, który będzie idealnie odpowiadał zapotrzebowaniu klienta, stąd na ich tapecie znalazły się również wszelkie indywidualne uwarunkowania w budowie stawów. Czy jednak dopasowanie obuwia do stopnia pronacji bądź supinacji jest konieczne? Co właściwie oznaczają te terminy?
Pronacja i supinacja to rotacja kończyny względem jej osi. Występują naturalnie, ale różnią się stopniem. Zazwyczaj jest to zjawisko zupełnie naturalne, które nie powoduje przykrych konsekwencji. Jednak nadmierna rotacja może w pewnych przypadkach skutkować objawami bólowymi, zapaleniami, a w skrajnych przypadkach nawet kontuzjami. Warto zatem skonsultować się ze specjalistą, który pomoże ustalić czy w naszym przypadku mamy do czynienia z rotacjami zagrażającymi zdrowiu.
Najczęściej o pronacji i supinacji mówi się w kontekście kończyn dolnych, ale występują one również w kończynach górnych.
Pronacja
Pronacja to wewnętrzna rotacja stopy w trakcie ruchu. Jest to zjawisko naturalne, które ma na celu optymalizację ruchu i zamortyzowanie wstrząsów wywołanych przez kontakt kończyny z podłożem. Osoby nadmiernie pronujące wywierają większy nacisk na wewnętrzną część stopy, co jest widoczne między innymi w postaci szybszego ścierania podeszwy buta właśnie po wewnętrznej stronie. Akceptowalny stopień pronacji to kwestia bardzo indywidualna. Nie ma uniwersalnego wyznacznika mówiącego, kiedy pronacja jest naturalna, a kiedy zaczyna być patologiczną. Często z nadmierną pronacją mamy do czynienia w przypadku osób zmagających się z płaskostopiem.
Supinacja
Supinacja to rotacja zewnętrzna stopy w trakcie chodu lub biegu. Podobnie jak w przypadku pronacji, jest to zjawisko naturalne i ma na celu zapobieganie nadmiernym wstrząsom w trakcie przemieszczania się. Supinacja jednak musi występować w towarzystwie pronacji, której brak jest zmianą patologiczną i szkodliwą. Osoby nadmiernie supinujące często charakteryzują się zbyt wysokim wysklepieniem stopy. Biegacze nadmiernie supinujący zdecydowanie intensywniej ścierają zewnętrzną część podeszwy. Tak jak pronacja, tak supinacja jest cechą indywidualną i nie sposób z góry założyć, że jakiś stopień pronacji stanowi punkt graniczny pomiędzy normą, a patologią. Jeśli nie towarzyszą jej objawy bólowe, najpewniej nie mamy do czynienia z supinacją odbiegającą od normy.
Zagrożenia
Pronacja i supinacja jest zjawiskiem zupełnie naturalnym i niezbędnym do prawidłowego funkcjonowania naszego aparatu ruchu. Jest to naturalna adaptacja organizmu do przemieszczania się. Dzięki rotacjom zapobiegamy ewentualnym przykrym konsekwencjom wynikającym z kontaktu stopy z podłożem. Natomiast brak rotacji i rotacja nadmierna to zjawiska niepożądane, które w konsekwencji może prowadzić do bólu czy schorzeń nie tylko w obrębie stopy. Niewłaściwe rotacje mogą wpływać na cały układ mięśniowo – kostny, destabilizując go. Aby ocenić czy rotacje w naszych stawach są wystarczające i nie zagrażają naszemu zdrowiu należy skonsultować się ze specjalistą.
Efekty zaburzeń pronacji i supinacji
Nadmierna rotacja lub jej brak może prowadzić do wielu nieprzyjemnych konsekwencji. Natomiast każdy z nas ma swój indywidualny zakres tolerancji i to, co u jednego będzie powodowało objawy bólowe, u innego będzie czymś zupełnie naturalnym. Konsekwencjami nadmiernych rotacji może być na przykład tendencja do skręceń stawu skokowego, zwłaszcza w przypadku nadmiernej supinacji. Innymi następstwami mogą być między innymi – zapalenie ścięgna achillesa, bóle piszczeli, bóle łydek, etc. Nasz organizm to swoisty układ naczyń połączonych, a więc skutki dysfunkcji w obszarze jednego stawu mogą być odczuwalne w zupełnie innym miejscu naszego ciała. Podobnie rzecz ma się z nadrmiernymi rotacjami w stawie skokowym, bowiem często wpływają one na funkcjonowanie kolan, bioder, czy kręgosłupa.
Zapobieganie
Jeśli stwierdzono, że pronacja albo supinacja w kończynach dolnych nie jest optymalna i prowadzi do stanów bólowych, należy podjąć działania mające na celu złagodzenie tego efektu. Często okazuje się, że samo poprawienie nawyków żywieniowych, a co za tym idzie – redukcja masy ciała, pozwala na znaczne poprawienie sytuacji. Jednym z czynników potęgujących negatywne efekty rotacji jest bowiem nadwaga, która powoduje zwiększenie nacisku na stawy podczas chodu czy biegu.
Często spotykaną metodą radzenia sobie z nadmierną pronacją lub supinacją jest stosowanie dedykowanego obuwia lub wkładek korygujących. W wyspecjalizowanych sklepach dla biegaczy możemy zbadać sposób w jaki pracuje nasza stopa i wybrać odpowiednie buty. Najpierw jednak warto popracować u źródła problemu, a więc zwrócić uwagę na technikę biegu, która sama w sobie może być niedoskonała i generować problem. Należy również wzmocnić odpowiednie mięśnie, które odpowiedzialne są za stabilny krok biegowy, a często bywają osłabione przez liczne urazy i siedzący tryb życia.
